İlk İran seyahatimi planlarken (yıl 2013) bir kadın olarak İran’ın zorlayıcı olacağını bekliyordum. Hatta başımın örtülmesinin dayatılıyor olması nedeniyle uzun zamandır gitmek istediğim halde, gidilecek yerler listemde sıralamada geriye atıyordum. İran’a 2013 ve 2022 yılında yaptığım iki seyahatin sonunda İran’da kadın olmak ve İran’da kadın gezgin olmak ile ilgili deneyim ve görüşlerimi bu yazıda derledim, umarım İran’a gitmeyi düşünenler için faydalı olur.
İran’da Kadın Olmak
En sonra söyleyeceğimi en başta söyleyeyim, İran’da kadın olmak gerçekten zor zanaat. İran’da tanıştığım, sohbet ettiğim bütün kadınlar 40 yıl önce gerçekleşen İran Devrimi’nden sonra ülkede hüküm süren şeriat kanununlarından şikayetçi. Sürekli başını örtmek ve kapalı giyinmek zorunda olmak; kamuda, kanun karşısında her zaman erkek cinsinden sonra gelmek; özgürlüklerinin çok kısıtlanmış olması gibi pek çok nedenle mutsuz İran kadınları… Kendi özgür iradenle, dini inancın nedeniyle başını örtmek veya kapanmak başka, devletin zorlaması ile kapanmak bambaşka. Kapanmazlarsa ne oluyor derseniz, eğer polis başınızı açık görürse ve sizinle uğraşmak isterse (bu biraz polisine bağlı imiş), tutuklanıp cezalandırılıyorsunuz.
Pek çok kısıtlamaya rağmen, İran’da kadınlar sosyal hayatında her alanında aktif olarak varlar. Taksi şoföründen esnafa kadar pek çok işte çalışan kadınlar görmeniz mümkün. Genç kızların arkadaş gruplarıyla tatile çıkmaları, orta yaşlı kadınların toplanıp akşam yemeğe, restorana, kafelere gitmesi de sık karşınıza çıkan bir manzara. Öyle bir grup yakalarsanız bırakmayın, çok eğlenceli oluyorlar.
İran kadınları güzelliğine de çok düşkün. İran estetik operasyon, kaş-dudak-yanak müdaheleleri gibi görsel operasyonların en fazla yapıldığı ülkelerden biri. İran kadınlarını genelde yoğun makyajlı, çok süslü göreceksiniz. Zorla kapatılmaya karşı bir başkaldırı gibi geldi bana, ne dersiniz?
Sanılmasın ki İran’daki kadınların hepsi saçı yarım açık, dar pantolon üstü gömlek ile, süslü püslü geziyor. İran’da muhafazakar kesim de var. Siyah çadorları ile sokakta veya camilerde ibadet ederken görmeniz mümkün.
İran’ın güneyinde çok uzun sahilleri bulunuyor. Pers Körfezi ve Hint Okyanusu’na bakan harika plajlar. İran’da kadınların halka açık yerlerde denize girmeleri yasak. Ancak kadınlar için belirlenmiş ve çevresi kapatılmış yerlerden denize girebiliyorlar.
İran’da Kadınlar Ne Giyer?
İran’da kadınları başını örtmesi zorunlu, ancak başınızı türban şeklinde örtmeniz gerekmiyor, saçın ön kısmının görünmesi de sorun değil. Aslında göstermelik bir örtünme şekli de diyebiliriz. Başınızda bir örtü varsa, saçınızın arka kısmını kapatıyorsa tamamdır.
Kadınların sadece başını örtmesi yeterli değil. Üzerine oturmayan, bol kıyafetler giymeleri ve kalça kısımlarını kapatmaları gerekiyor. 2013 yılında İran’a giderken üzerinde çok düşünmeden, birkaç tane uzun kollu tişörtü çantama atmıştım sadece. Ancak sadece uzun kollu tişört işimi görmedi. Tahran şehir merkezine geldikten sonra bir gariplik olduğunu farkettim, benden başka beyaz-mavi-kırmızı çizgili rengarenk tişört giyen ya da kırmızı başörtüsü takan kimse olmadığı gibi, tuniksiz tek bir kadın da yoktu. Turistler dahil herkes kalçasının kapatmış ve beden hatlarını belli etmeyecek kıyafetler giymişti. Bu durumda ben İstiklal Caddesinde binikiyle yürüyormuş gibi dikkat çekiyordum. Önce üstüme polarımı giydim ama tabii hava 20 derece iken polarla dolaşmak pek de rahat olmuyordu. İlk gün direnç gösterdim, “ben turistim, biraz bana saygı göstersinler” gibi ama pek işe yaramıyordu. Sözlü ve gözlü çok fazla tacize uğrayınca, ikinci gün gece yatarken giyerim diye yanıma aldığım bol ve koyu renk ve tabii ki uzun kollu tişörtümü giydim, ancak yine işe yaramadı ve sonunda ben de “kendime uygun” en azından renkli ve rahat bir tunik bulup aldım. Meğer bütün marifet tunikteymiş, tunikten sonra ben de birden görünmez oldum.
İkinci kez İran’a gidişimde bu kez yanımda uzun kaftanlar, ceketler götürdüğüm için çok rahat ettim. En ufak bir yan gözle bakma dahi yaşanmadı. Hatta gidince fark ettim ki, İran’daki kadınlar 2013’e göre daha rahat ve renkli giyinmeye başlamış, dar pantolon veya tayt üzerine uzun gömlek giyen bir çok kadın vardı, uygulama biraz esnemiş sanırım.
Siz turist olarak gidecekseniz, bol pantolonlar ve kalça hizanızın altında gömlek veya ceketler işinizi görecektir. Ancak kısa kollu birşey giyemezsiniz.
Bu durumun tek istinası bazı camilerin girişleri, bazı diyorum çünkü belli bir standardı yok. Bazı cami girişlerinde kadınlara hicap dağıtılıyor ve giymeden camiye giremiyorsunuz, hatta içeride görevliler dolaşıp düzgün giyilmesi konusunda uyarılar, bazı camilerde ise kendi kıyafetiniz ile girebiliyorsunuz.
Tek Başına Bir Kadın İran’a Seyahat Edebilir mi?
İran’a yaptığım ikinci seyahati iki hafta tek başıma olacak şekilde planladım. Hiçbir rahatsızlık duymadan, en ufak bir güvenlik endişesi yaşamadan da geri döndüm. Yani, İran’a tek başınıza bir kadın olarak gönül rahatlığı ile seyahat edebilirsiniz. Bakınız önünüzde örnek olarak ben varım.
İran Kadın Gezginler için Güvenli mi?
İran, kadın ve erkek ayrımı olmaksızın gezginler için güvenli bir ülke. Ülkede şeriat kanunları geçerli olduğu için hırsızlık, taciz, tecavüz gibi durumlarda ağır cezalar uygulandığından kimse böyle bir işe kalkışmıyor. Ancak pandemi ve sonrasındaki ekonomik güçlükler ve ülkenin çok fazla göçmen alması nedeniyle son birkaç yılda kapkaç vakalarında bir artış olduğu söyleniyor. Sadece biraz dikkatli davranmak yeterli olur diye düşünüyorum. İran hala dünyanın pek çok ülkesinden çok daha güvenli bir ülke.
Tekrar edeyim, kadın erkek farketmeksizin İran tüm gezginlerin rahatça seyahat edebileceği, tarihi, kültürü, yemekleri ve insanları ile çok keyif alacakları bir ülke.
Yolda kalın.
16 Yorumlar
Gezip görmek okumaya benzemiyor. Okumak çok güzel ama okurken yazarın gözüyle, yazarın algıları ile değerlendiriyorsunuz- ki algılar, şartlanmışlıklar insanı kısıtlıyor -gezip görmek bambaşka. Kendiniz yaşıyor, kendiniz değerlendiriyorsunuz. Öğrenme daha kalıcı, daha etkili oluyor.
Bizde kendi yakın coğrafyamız ile ilgili o kadar çok olumsuz algı operasyonu var ki. Halbuki yıllarca aynı coğrafyayı, aynı dili, kültürü paylaşmışız. Ama bugün bizden kilometrelerce uzaktaki ülkelerle kendimizi özdeşleştirirken – ki onlar asla bizi kabul etmiyor ve ayrıştırıyor – bize daha yakın ve kesinlikle daha insan olan komşu ülkelerle bu ayrıştırma neden diye düşünmek gerekiyor….
Eline sağlık çok güzel bir yazı olmuş. O gülen yüzünle hep gez, sağlıkla mutlulukla… Seni çoook seviyorum….
Çok teşekkür ederim 🙂
Kadın olarak gitmek çok ürkütücü. Evrimini tamamlayamamış yobaz sürüsü her haltı yerler adı günah! Burada abartıyorsun diyen yobazların da oradakilerden bir farkı yok. Yakında burayı da İran yapma derdindeler… Dünyada bu kadar güzel ülke varken, İran’da görülecek ne var kusur kalsın…
Ben de uzun yıllar İran seyahatimi ertelemiştim ama hiçbirşey dışarıdan göründüğü gibi değil.
Merhaba,
Bende Iran’a tek bayan olarak geziye gideceğim açıkçası tedirginlik var içimde biraz, kıyafetten başka dikkat etmem gereken konular nelerdir? Hava alanından şehir merkezine sabah erken saatte nasıl gidebilirim? Yardımcı olabilirseniz sevinirim
bende biraz abarttıiınızı düşünüyorum.fazla ilgi görmenizin sebebi sadece farklı elbiseler giydiğiniz içindir.
ben bir iranli olarak biraz abartiginizi dusuniyorum ki ben turkiye 7 kez geldim yalniz,turk erkekler bizim erkeklere karsi cok capkinlar,burda kadinlara cok saygi var,yinede belki kotu bi tesaduf olmustu ki her ulkede olabilir,ayrica bisey dikkatimi cekti iran erkekler beyaz tenli kadinlara zaffi var sanki bizde beyaz tenli yok,bizdeinsanlar cogu beyaz tenli ve bi kizmi esmer,sizin gibi ki ben turkiye insanlari ve iran insanlari cok birbirine benzetiyorum,yemegimiz kulturumuz adetlerimiz misafir parvarligimiz cok birbirine benziyor,benim cok turk arkadaslarim irana tahrana geldiler ve cok memnun kaldilar
İran benim en favori ülkelerimden birisidir. Gerek maliyetinin düşük olması gerekse halkın Türklere olan ilgi ve sevgisi sebebiyle. İran’da yalnız bir bayan olarak gezmenin hiç bir sıkıntısı olmadığını defalarca gördüm, özellikle erkekler yabancı kadınlara karşı çekingendir, çünkü kadına karşı işlenne suçların cezası daha ağır ve istisnasız uygulanmaktadır. Bu kanıya kapılmanıza neden olan olayları merak ettim doğrusu. Aynı otelde nikahsız kalınması konusunda ise; Eğer bir İranlı ile kalmıyorsanız sorun yoktur. Bizim ülkemizin aksine otellerde evlilik cüzdanı sorulmaz. Yani yabancı ve evli olmayan bir çift istediği yerde kalabilir ancak her ikisininde yabancı olması şartıyla. Kaldı ki sorulduğunda dini nikahımız var demeniz evli olduğunuzun kabul edilmesi için yeterli.
Sevgili Sevil,
Çok önemli ve merak konusu olan giyim hususuna açıklık getirmişsin. Eline sağlık.
İran bilinenin aksine,her fırsatta sizi şaşırtacak ve beklediğinizin çok üstünde bir ülke. Hiç düşünülmeden mutlaka gidip görülesi,gezilesi bir yer.
Merhaba, 29 mayısta İran seyahatimiz başlıyor, biz de iki bayan olarak gidiyoruz, mümkün olduğunca çok bilgi toplamaya çalışıyorum özellikle oteller konusunda bilginize ihtiyaç duyuyorum. veya varsa başka bilmemiz gerekenleri yazarsanız çok sevinirim.
Merhaba Asiye,
Lonely Planet ya da Trip Advisor’daki otelleri tercih edebilirsiniz. Sorun çıkmaz.
Mutlaka tunik şeklinde uzun birşeyler alın yanınıza.
Sorularınız için bana sevil.mert (at) gmail.com adresinden ulaşabilirsiniz.
İran oldukça güzel, beğeneceğinize eminim 🙂
Ben tehranda yaşıyorum türküm
İran benim de gitmeyi çok istediğim ama başörtüsünden dolayı hep soru işaretlerim olan bir ülke. Çok güzel ve faydalı bir yazı olmuş, ellerine sağlık.
Konaklama nasıl oldu? En merak ettiğim konu bu. Tek kadın olarak bir otelde kalmak problem yaratıyor mu? Bir turist kız / erkek arkadaşı ile aynı odada kalabiliyor mu?
Tek kadın olarak gitmedim, erkek arkadaşımla gittim ama bulduğum otel hem Lonely Planet hem de Trip Advisor’da iyi yorumları olan bir oteldi. Çift olarak sorun olmadı, muhtemelen tek kadın olarak da olmazdı.
Bilinmeyen Rota,
İran’da yalnız gezen hanım gezginlere rastladım. Konaklamada single ücret farkı dışında bir sıkıntınız olmaz 🙂
Erkek arkadaşıyla çift olarak seyahat eden gezginlerle de karşılaştık ve sohbet ettik. Hatta biri Türk’ tü. Konaklama ilgili bir sıkıntı yok.
Dikkat etmeniz gereken en önemli etken,giyim kuşam. Onlar gibi giyinip,kamufle olmanız 🙂
Selamlar,