Kırgızistan’a Gitmeden Önce Bilmeniz Gerekenler – Kırgızistan 101

Kırgızistan, çok gidilen çok tercih edilen bir ülke olmadığından hakkındaki bilgilerimiz de kısıtlı. Bu nedenle Kırgızistan’a gitmeden önce bilmeniz gerekenler konusunda bir özet yapmanın faydalı olacağını düşündüm.

Kırgızistan Hakkında Kısa Kısa

• Kırgızistan’ın başkenti Bişkek.
• Kırgızistan’ın nüfusu 6 milyondan fazla.
• Kırgızistan nüfusunun büyük çoğunluğu Müslüman, oranı daha az olmakla birlikte (%15) Ortodoks Hristiyanlar da var.
• Kırgızistan’ın para birimi Som. Temmuz 2022 tarihinde 1 Usd ~ 83 Som. Ülkeye gitmeden güncel kurları kontrol etmekte fayda var.
• Kırgızistan Rusça’da oblast denilen 8 bölgeye ayrılıyor; Bişkek, Batken, Talas, Çuy, Narın, Celal-Abad, Issık-Göl, Oş, Batken.
• Ülkenin Dünyaca tanınan yazarı Cengiz Aytmatov’a çok kıymet veriliyor. Ülkede çok sayıda heykelini görebilirsiniz. Gelmeden birkaç kitabını okumak isteyebilirsiniz. Aytmatov’un Türkiye’de en çok bilinen eseri; Türkan Şoray ve Kadir İnanır’ın başrollerinde oynadığı Selvi Boylum Al Yazmalım filminin senaryosu olan Kırmızı Eşarp kitabı.
• Manas Destanı ülkenin en önemli kitabı gibi. Hemen her yerde Manas ve destanda konu edilen kahramanların heykellerini görebilirsiniz.
• Issık Göl; ülkenin en büyük, dünyanın ise Peru-Bolivya arasında bulunan Titicaca’dan sonra ikinci büyük dağ gölü. Ülkenin en verimli ovaları Issık Göl çevresinde bulunuyor.
• Tanrı Dağları ülkenin %65’ini kapladığından ülkenin ortalama rakımı oldukça yüksek. Orta Asya’nın İsviçresi diyorlar hatta. Tanrı Dağları ayrıca maden zengini, altın yaygın olarak çıkarılıyor.
• Kırgızistan, daha çok doğa sever gezginlerin tercih ettiği bir ülke. Yaz aylarında doğa yürüyüş rotaları, kış aylarında ise kayak için turistler tarafından tercih ediliyor.
• Kırgızistan saat dilimi olarak Türkiye’den 3 saat ileride.

Kırgızistan’ın Tarihçesi

Türk kimliğini en iyi koruyan etnik grubun Kırgızlar olduğu söyleniyor. Göçebe yaşayan Kırgızlar, Sovyet yönetimi altına girince yerleşik hayata geçmeye zorlanmışlar. Bugün Kırgızistan’daki neredeyse bütün şehirler Ruslar tarafından kurulmuş. Mimari olarak geniş caddeler, büyük parklar, caddeleri süsleyen heykeller çoğunlukla Rus etkisi.

Kırgızistan, 1991 yılında SSCB’den ayrılarak bağımsızlığını ilan etmiş Türki Cumhuriyetlerden biri. O zamandan bu yana cumhuriyet ile yönetiliyor, ülkenin resmi adı Kırgız Cumhuriyeti.

Ülkede 40 farklı boy bulunuyor ve Kırgızistan bayrağında bu 40 boy güneşin ışıkları olarak resmedilmiş. Ortada da göçebe kültürü temsil eden ve geleneksel çadırları olan yurtları ayakta tutan tündük bulunuyor.

Kırgızistan Nerede?

Kırgızistan, Orta Asya’da Tanrı Dağları ile sınırları belirlenmiş bir ülke. Dünyada denizden en uzak ülke olması ile biliniyor. Ülkenin komşuları; kuzeyde Kazakistan; batıda Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin.

Türkiye’den Kırgızistan’a Nasıl Gidilir?

Türkiye’den Kırgızistan’a düzenli uçuşlar bulunuyor. İstanbul Havalimanı’ndan Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’e Türk Havayolları (biz bunu tercih ettik), Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan Osh ve başkent Bişkek’e Pegasus Havayolları’nın direkt uçuşları var. İstanbul’dan Bişkek’e gidiş yaklaşık 5 saat, dönüş ise 6 saat sürüyor.

Kırgızistan, Türk Vatandaşları’nda Vize İstiyor mu?

Kırgızistan turistik amaçla ülkesine gelen Türk Vatandaşları’ndan vize istemiyor. Sadece pasaportunuz ile Kırgızistan’a gidebilirsiniz. Pasaportunuz yoksa Pasaport nasıl alınır? yazıma mutlaka göz atın. Türk Vatandaşları için vize uygulamaları yazım da ilginizi çekebilir.

Kırgızistan’da Türkçe Konuşuluyor mu?

Kırgızlar en az bozulmuş/değişmiş Türk topluluğu olarak biliniyor. Ülkenin resmi dili Kırgızca, bizim konuştuğumuz Türkçe ile çok fazla ortak noktası var. İkinci dil ise Rusça. Ülkede Türkçe bilen sayısı oldukça fazla, anlaşmak kolay. Türkçe bilinmese dahi ortak çok kelime olduğu için dilimizin yapısı büyük oranda aynı olduğundan dikkatli dinleyince kelimeleri seçmek çok kolay.

Kırgızca, Türkçe gibi sondan eklemeli. Balık-Balıkçı birebir aynı mesela. Pek çok ortak kelimemiz var. Basit bir örnek verecek olursam Teke=Teke, Keçi=Eçki, Oğlak=Ulak. Bizde Y ile başlayan kelimeler Kırgızca’da C ile başlıyor. Yeşil = Ceşil, Yay=Cay gibi…

Kırgızistan’a Gitmek için En İyi Zaman

Sanılanın aksine Kırgızistan yemyeşil bir ülke, doğası muhteşem. Buraya gelenlerin pek çoğu doğa yürüyüşleri için geliyorlar. Eğer doğa ve kültür gezisi için Kırgızistan’a gelecekseniz en iyi zaman Temmuz ve Ağustos ayları.

Kırgızistan’da birkaç tane kayak merkezi var. En popüler olanı Karakol şehrinde 3040 metrede bulunan Karakol Kayak Merkezi. Kayak yapmak için gelmek isterseniz Ocak ve Şubat aylarını tercih edebilirsiniz.

Kırgızistan Gezmek için Güvenli mi?

Kırgızistan; çift, grupla veya tek başınıza gezmek için son derece güvenli bir ülke. Kırgızistan’da bulunduğumuz süre boyunca; kalabalık pazar yerleri, şehir merkezleri, ıssız vadiler gibi farklı yerlere gittik, gittiğimiz herhangi bir yerde güvenlik tehditi/sorunu ile karşılaşmadık. Ben Kırgızistan’a eşim ile gitmiştim, benimle aynı dönemde Kırgızistan’da tek başına seyahat eden Şeyma adında bir genç kız vardı Türkiye’den, tek başına bir aydan uzun Kırgızistan’ı gezdi, bir sorun yaşamadı. Bağlantısını eklediğim instagram sayfasından kendisine ulaşabilirsiniz.

Kırgızistan’da Gezilecek Yerler

Bu başlığa dair detaylı bir yazı hazırlayacağım. Kırgızistan’a seyahat planı yapıyorsanız fikir vermesi için, Kırgızistan’da gezilecek başlıca yerler listesi aşağıda yer alıyor.

• Ülkeye giriş kapısı olan başkent Bişkek
• Bişkek’e çok yakın mesafede bulunan Ala Arça Milli Parkı
• Kırgız tarihi hakkında bilgi alabileceğiniz Ata Beyit Anıtı. Burada Cengiz Aytmatov’un da anıt mezarı bulunuyor.
• Cengiz Aytmatov’un müze olarak ziyaret edebileceğiniz evi,
• Burana Arkeoloji ve Tarih Kompleksi (Burana Kulesi ve Balasagun Antik Kenti)
• Çon Kemin Milli Parkı
• Çolpon Ata şehrinde bulunan Petroglif Açık Hava Müzesi
• Çolpon Ata şehrinde bulunan Ruh Ordo Kültür Merkezi 
• Çolpon Ata’da bulunan plajlardan birinde Issık Göl’de suya girebilirsiniz.
• Karakol şehrinde bulunan Dungan Camii
• Karakol şehrinde bulunan Kutsal Ortodoks Kilisesi
• Karakol Kayak Merkezi
• Altın Araşan Vadisi
• Ala Kul Gölü (ulaşımı biraz zorlu)
• Jeti Ögüz Kayalıkları
• Kök Cayık Yaylası
• Barskoon Vadisi
• Masal kanyonu da denen Skazka Kanyonu
• Bökönbaev’de kartal ile avlanma
• Ülkenin en büyük ikinci gölü olan ve 3000 metre rakımda bulunan Son Köl
• Taş Rabat Kalesi
• Üzgen Tarih Kompleksi
• Arslanbob Vadisi

Kırgızistan’da bu liste dışında mutlaka görülecek pek çok yer var. Ben öncelikli liste olarak bu yerleri belirlemiştim.

Kırgızistan’da Ulaşım

Kırgizstan’da şehirlerarası ulaşım oldukça kolay. Şehirden şehire otobüs ve maşrutka denilen minibüsler ile ulaşım var. Ancak yukarıdaki listede bulunan vadi, milli park gibi yerlerin bir çoğu için özel araca ihtiyacınız var.

Özel araç ihtiyacınız için hemen her yerde kolayca bulabileceğiniz taksiler ile pazarlık edebilir, pazarlık etmek istemezseniz Yandex Taksi uygulaması üzerinden taksi çağırabilir veya bir turizm acentesi ile anlaşarak sizi istediğiniz yerlere götürmelerini isteyebilirsiniz.

Kırgızistan’da Tursuz Araçsız Gezilebilir mi?

Bizim Kırgızistan planımız son dakika oldu. Gezi süremiz sadece bir hafta, görülecek yer çok olunca daha önce buraya gelmiş olan canım kardeşim @aydan.ayarcilar a fikir sordum. O da bana Türkiye’de yaşamış, Türkçe iletişim kurabileceğim @yurttours firmasından Ulukman’ın bilgilerini verdi.

Hızlıca araştırma yapıp kabaca rotamızı belirlemiştim. Görmek istediğimiz yerler, yapmak istediğimiz aktiviteler (kartal ile avlanma ve ata binme olmazsa olmazlarımız idi) ve konaklama için mutlaka birkaç gün yurtta kalmak istediğimizi belirttim. Ulukman benim için planı son haline getirip Bişkek dışındaki tüm konaklamalarımız, araç, şoför/rehberimizi içeren bir bütçe çıkardı.

İki kişi için toplam bütçemiz 1100 Usd oldu. Bu rakama öğle ve akşam yemekleri, Bişkek konaklamalarımız, müze/ören yeri girişleri, kartal ile avlanma (yaklaşık 55 usd) ve ata binme (15 usd) dahil değil. Onları da ekleyince toplam bütçemiz yaklaşık 1300 Usd oldu. Yani kişi başı 8 günlük Kırgızistan seyahat bütçemiz 650 Usd. Rakamlar 2022 yılı Temmuz ayına aittir.

Bu arada kendi planınızı yapıp araç kiralayarak gezebilir misiniz? Tabii ki mümkün. Ancak pek çok noktada bütün ihtiyaçlarınızı gideren elinizi sıcak sudan soğuk suya sokmayan, nerede kalacaktık, nerede yesek derdimiz olmadan bizim için plan yapan bir rehberimiz olması, planımızın tıkır tıkır işlemesi bize inanılmaz kolaylık sağladı.

İyi derece İngilizce, bizimle başlayan başlangıç seviyesinde Türkçesi ile çok iyi anlaştığımız Azis’e @azis.0208 ve herşeyin istediğimiz gibi gitmesini planlayan Ulukman’a buradan tekrar teşekkür etmek istiyorum. 

Kırgızistan’dan yerel bir acente ile çalışmak yerine Türkiye’den bir tur şirketi ile de Kırgızistan’a gelebilirsiniz. Sevgili arkadaşlarım Mehmet Altay ve Deniz Kılıç Türkiye çıkışlı Kırgızistan turları düzenliyor. Detaylar için kendileri ile iletişime geçebilirsiniz.

Kırgızistan’da Konaklama: Oteller, Guest Houselar ve Yurt Kampları

Kırgızistan konaklama deneyimleri açısından pek çok seçenek sunuyor. Bişkek’te zincir otellerden pansiyonlara kadar pek çok alternatif varken, milli park ve küçük şehirlerde daha çok guest house yani pansiyon tarzı işletmeler bulunuyor. Geleneksel bir Kırgız deneyimi yaşamak isteyenler için ise çok sayıda yurt kampı var. Bizim kaldığımız yerleri aşağıda görebilirsiniz;

• Bişkek – Terrasse Hotel & Bar ve Alpinist Hotel
• Çon Kemin – Guest house Jekshen
• Karakol – Guest house Jamilya B&B
• Bökönbaev yakınlarında Almaluu Yurt Camp
• Son Kul – Jyrgalbek’s Yurt Camp

Kırgızistan’da İnternet Kullanımı & GSM Hattı

Kırgızistan’da şehir merkezlerinde, otel, restoran ve kafeteryalarda wifi bulmak mümkün. Ancak küçük yerlerde wifi bulmak sıkıntılı. Bu nedenle, 8 günlük Kırgızistan seyahatimiz için GSM hattı almayı tercih ettik. Beeline marka hattı havalimanından 20 GB interneti ile birlikte 5 Usd’ye aldık. Son Kul dışında gittiğimiz hemen her yerde çekiyordu GSM, bu nedenle çok işimize yaradı.

Kırgızistan’da Döviz Bozdurma

Kırgızistan’da döviz bozdurmak için Bişkek şehir merkezinde bulunan döviz bürolarını tercih edebilirsiniz. En iyi kuru genellikle onlar veriyor. Ancak biz taksi için havalimanında döviz bozdurduğumuz oradaki kur da gayet iyiydi. Yukarıdaki fotoğrafta bulunan bankanın ofisinde bozdurduk. Biz yanımızda Usd götürmüştük, TL bozan döviz büroları da varmış.

Kırgızistan’da Yeme-İçme

Kırgızistan’da yeme-içme kültürü ağırlıklı olarak et ve hamur işi üzerine kurulu. Klasik bir Kırgız sofrasında salata/meze tarzı yemekler ana yemekten önce masaya servis ediliyor. Her yemeğin yanında mutlaka çay servis ediliyor, tercihinize göre yeşil veya siyah çay. Yine yemek masasında atıştırmalık kraker, kurabiye, şekerleme ve reçel mutlaka masada oluyor.

Kırgız yemekleri bize çok uzak değil. Mantı (Çin mantısı gibi büyük yapılıyor), pilav, şaşlık (şiş) ve borsok (bizdeki pişiye benzer yağda kızarmış hamur) hemen her yerde bulabileceğiniz yemekler. Kırgızların meşhur yemeği Beş Parmak (elle yendiği için adı böyle imiş) haşlanmış eriştenin üzerinde koyulan soğanla karışık minik et parçaları ile servis ediliyor. Biz at eti ile yapılanı tercih ettik, çok lezzetli idi.

At eti ve kımız Kırgızistan’da bana en çok sorulan sorular idi. İkisini de denedim. At etinin at olduğunu söylemeseler ben dana etinden ayıramazdım. Kımız ise ekşi süt gibi, pek benim damak tadıma hitap etmiyor. Kırgızlar, sadece erkek atın etini yiyorlar, dişi at tayları ve sütü için besleniyor.

Issık Göl çevresi çok bereketli, her türlü meyve sebze yetişiyor. Yol kenarındaki haşlanmış mısır tezgahları, meyve tezgahları Türkiye’yi aratmıyor.

İlgisini çekenler için Kırgız votkası oldukça iyi ve Türkiye’ye kıyasla fiyatı çok uygun. Dönüşte almayı düşünebilirsiniz.

Kırgızistan Ucuz mu?

Kırgızistan da bizim gibi yüksek enflasyon ile mücadele eden bir ülke. Birkaç yıl önce Türk Vatandaşları için ucuz iken şu an fiyatlar İstanbul seviyelerinde diye düşünebilirsiniz. Ekonomik oteller 30-40 Usd bandında, yemekler 7-10 Usd civarında.

Eğer doğanın tadını çıkarmak, Ata yurdumuzu görmek, eski Türk gelenek göreneklerini yerinde yaşamak istiyorsanız Kırgızistan harika bir alternatif!