Frigya Gezilecek Yerler & Frigya Gezi Rehberi

Ülkemizde tematik yürüyüş yollarının sayısı ve popülaritesi her geçen gün artıyor. Likya Yolu ve Karia Yolu’ndan sonra, Frigya olarak bilinen bölgede Frig Yolu da birkaç yıl önce işaretlemeleri bitirilerek turizme açıldı. Ben de Frigya ve Frig Yolu’na farklı dönemlerde dört ziyaret yaptım. Hem yürüyüş rotalarında yürüme hem de Frig eserlerinin bir kısmını görme şansım oldu. Frigya ve Frigler hakkında öğrendiklerimi, Frig Vadileri’ne nasıl gidilir, ne yenir, nerede kalınır gibi soruların cevaplarını, Frigya gezilecek yerler listesini içeren Frigya gezi rehberi niteliğinde detaylı bir yazı hazırladım, keyifli okumalar.

Frigler ve Frigya Hakkında

Frigya; bugün coğrafi olarak Afyonkarahisar, Eskişehir, Kütahya ve Ankara arasında M.Ö.11-7.yüzyıllar arasında varlığını sürdürmüş olan büyük bir medeniyet. Frigler özgürlüklerine düşkün, sanat ve zanaatta dönemlerinin önünde bir toplumdu. Başkentleri Gordion (Yassıhöyük, Polatlı, Ankara) bölgesine M.Ö.11. yüzyılda geldikleri sanılıyor. Çok az sayıda yazılı kaynak bırakmaları, yazı ve dillerinin hala çözülememesi nedeniyle Frigler hakkındaki bildiklerimiz daha çok Antik Yunan edebiyatçıları Heredot, Homeros gibi dönemi anlatanlardan öğreniyoruz.

Frigler flüt (pan flüt) gibi müzik aletlerini ilk kullanan toplumdur. Bugün batı müziğinde pek çok eser “Frig Gamı” ile oluşturuluyor imiş.

“Frig Şapkası”, Şirin Baba’nın başında gördüğümüz kırmızı şapkaya, Roma’da özgürlüklerini kazanan kölelerin taktığı şapkalara ve Fransız Devrimi’nde devrimcilerin taktığı şapkalara kadar pek çok özgürlük peşinde koşan topluluğa ilham vermiştir.

Frig Efsaneleri

Frig Medeniyeti’nden pek çok efsane hala günümüzde de anlatılmaya devam ediyor. En bilinen Frigya Kralı Midas’ın hikayeleri bunlar arasında en bilinenleri. “Midas’ın kulakları eşek kulakları” hikayesini veya “Midas’ın tuttuğunu altın ettiği” hikayeyi duymayan var mı aramızda?

Midas’ın Kulakları Eşek Kulakları

Yunan Tanrısı Apollon ve Kır Tanrısı Pan arasında yapılacak olan bir müzik yarışması için Kral Midas yargıç olarak istenmiş ve uygun görülmüştür. Midas’ın oyunu Pan’da yana kullanır, diğer yargıç ise oyunu Apollon için kullanmıştır. Apollon Midas’a sinirlenip güzel müzikten anlamayan bir insana ancak eşek kulakları yakışır diyerek Midas’ın kulaklarını eşek kulağına dönüştürmüştür. Efsane budur ki Midas artık bu kulaklarla halkının arasındadır. Midas, bunu gizlemeye çalışır, susar ve kimselere bahsetmez ancak bir gün berbere gittiğinde berber Midas’ın kulaklarını fark eder fakat bunu kimselere anlatmaz. Bir süre sonra dayanamaz ve artık bunu içinde tutamayacağını ve anlatması gerektiğini düşünür, bir kuyuya gider ve haykırır…

Efsaneye göre kuyu, sulara, sular, sazlara bu şekilde Midas’ın sırrı herkes tarafından duyulur. Halk, Midas ile dalga geçmeye ve ona hakaret etmeye başlar, gölge oyunları ile onun taklidini yaparlar. Kral Midas, bunlara daha fazla dayanamamaktadır kulaklarını kestirmeyi düşünür ve bunu yapar da ancak bir süre sonra fark eder ki kulakları sarmaşık şeklinde eski halinden daha kötü bir görünüme kavuşur ve tanrıya yalvarır ondan yardım ister. Tanrı Midas’ı affeder fakat onu da sessizce öldürür ve mezara gömer.

Bugün dikkatli dinlerseniz Frigya’da başaklar rüzgarla birlikte salınırken “Midas’ın kulakları eşek kulakları” diye mırıldanır…

Tuttuğunu Altın Eden Midas

Şarap Tanrısı Dionisos’un yoldaşı Satiros… Bir gün Frigya’yı gezerken Midas’ın gül bahçelerinde uykuya dalar ve Midas onu bulur 10 gün boyunca misafir eder bundan etkilenen Dionisos, Kral’a istediğini yerine getireceğini söyler ve Midas ondan “dokunduğu her şeyi altına çevirmeyi” diler bu isteği gerçekleşir. Midas ilk zamanlar memnundur halinden fakat yiyecek, içecek her şeyin altın olması onu zora sokmuştur ve sonra bundan vazgeçtiğini söyler ve yardım ister Dionisos ona, Paktalos ırmağında (bugün Gediz nehri) yıkanmasını söyler Kral bunu gerçekleştirir ve eski haline geri döner. Likyalıların zenginliğinin ise Midas’ın Paktalos ırmağına bıraktığı altınlardan geldiği söylenir…

Frig Yolu Yürüyüş Rotaları

Türkmen Dağı’nın lavlarıyla oluşan kayaç yapısı ile oluşan peri bacalarından, kayalara oyulmuş yazıt, kaya mezarları, kümbet ve kiliselere, binlerce yıldır kullanılan antik yollara kadar bu geniş coğrafyada görülecek çok fazla değer var. 506 kilometrelik işaretlenmiş, 67 parkur yürüyüş yollarıyla da Türkiye’nin en uzun 3. temalı yürüyüş rotası olan Frig Yolu doğa ve tarih severler için de tam bir cennet. Frigya’nin dini başkenti olan Midas’ı merkez alan yürüyüş yolları üç ana rotadan oluşuyor. Bu rotalar üzerinde Yazılıkaya Vadisi’ndeki Yazılıkaya-Midas Anıtı, Köhnüş Vadisi’ndeki Aslantaş, Yılantaş ve Maltaş, Avdalaz Vadisi’nde yer alan Avdalaz Kalesi, yerleşkesi ve kiliseleri mutlaka görülmesi gereken yerlerin başında geliyor.

Harita Frigvadisi.gov.tr adresinden alınmıştır.

Frig Yolu Yürüyüş Rotaları

Frig Yolu ülkemizdeki diğer tematik yürüyüş yollarından farklı olarak, tek bir hat üzerinde değil, Midas (Yazılıkaya)’ı merkez alan 3 ana hat üzerinde ilerlemektedir.

• Frig Yolu Rota 1 – Afyonkarahisar (Seydiler-Yazılıkaya): Afyonkarahisar rotası toplam 140 km’lik yürüyüş parkuruna sahip.
• Frig Yolu Rota 2 – Kütahya (Yenice – Yazılıkaya): Kütahya rotası 147 km’lik yürüyüş parkuruna sahip.
• Frig Yolu Rota 3 – Eskişehir – Ankara (Yazılıkaya-Gordion): Eskişehir rotası 219 km yürüyüş parkuruna sahip.

Frigya Gezilecek Yerler

Frigya’da görülecek tarihi eserlerin yanısıra pek çok doğal güzellik, kaya oluşumları ve vadiler yer alıyor. İtiraf etmeliyim ki İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan bölgeden beklentimin çok üzerinde doğal güzellikle karşılaştım. Yürüyüşlerimiz zor olmayan parkurlarda ve çam ormanları içinde gerçekleşti.

Afyonkarahisar Rotasında Gezilecek Yerler

Frig Yolu Afyon rotasında gezilecek görülecek yerlerin başlıcalarını şöyle sayabiliriz;

• Ayazini Köyü’nde; Ayazini Metropolis, Avdalaz Kalesi, Avdalaz yerleşkesi, kilise ve mezarlıkları
• Göynüş Vadisi’nde; Aslantaş, Yılantaş ve Maltaş
• İhsaniye Döğer Köyü çevresinde; Emre Gölü, Aslankaya ve Kapıkaya

Ayrıca peri bacaları ve Antik Yol Afyon rotasında mutlaka görülmesi gereken yerlerden.

Kütahya Rotasında Gezilecek Yerler

Frig Vadilerinde gitmediğim kısım Kütahya tarafı oldu. Bu nedenle buradaki önerilerim sadece okuduklarıma dayanıyor.

• Sabuncupınar ve çevresinde Frig, Roma ve Bizans yerleşkeleri yer alıyor.
• Ovacık Köyü, İncile yerleşimi ve nekropolü (mezarlığı) görülmeye değer imiş.

Eskişehir Rotasında Gezilecek Yerler

Eskişehir rotasının tartışmasız en önemli yeri Yazılıkaya’dır. Midas Anıtı ve Midas şehrinin bulunduğu tepe ve üzerinde yer alan tapınakları ile gün batımına yakın saatlerde gittiğinizde size muhteşem manzaralar sunacak. Yarım kalan bitmemiş anıtı, şimdi dehlize dönüşmüş sarnıçları ve yukarı şehirde yer alan altarları da mutlaka görün. Bu bölgede görülmesi gereken yerlerden biri de Gerdekkaya anıt mezarı. Üçgen çatılı bu yapının M.Ö. 3-1 yüzyıllar arasında inşa edildiği düşünülüyor. Eskişehir rotasında görülecek yerleri listeleyecek olursak;

• Yazılıkaya Midas Anıtı
• Piramit Kaya
• Hitit Askeri Kabartması
• Yazıtlı Sunak
• Midas Kalesi / Yukarı Şehir
• Bitmeyen Anıt
• Su Sarnıçları
• Kırkgöz Kayalıkları
• Doğanlı Kale
• Gerdekkaya
• Küçük Yazılıkaya
• Kümbet Köyü Frig Tapınakları
• Kümbet Vadisi
• Aslanlı Mabet
• Himmet Baba Kümbeti
• Asarkale

Eskişehir Frigya Rotası yazımda yukarıdaki listenin detaylarını ve daha fazlasını bulabilirsiniz.

Ankara Rotasında Gezilecek Yerler

Frigya’nın siyasi başkenti Ankara’nın Polatlı iiçesi Yassıhüyük Köyü sınırları içinde bulunan Gordion. Gordion kenti Ankara’ya 94 km, Polatlı’ya 17 km mesafede yer alıyor.

Gordion Antik Kenti, Gordion Müzesi ve Midas Tümülüsü o bölgede görebileceğiniz başlıca yerler.

Frig Vadileri Nerede, Nasıl Gidilir?

Frig Vadileri bugün 3 ayrı ile yayılmış olduğundan öncelikle nereden başlayacağınıza, hangi kısmı görmek istediğinize karar vermeniz gerekiyor. Frig Vadileri’ne nasıl gidileceğine de bundan sonra karar verebilirsiniz. Ben Afyonkarahisar bölgesi ve çevresini gezdiğim için öncelikle oraya ulaşımla ilgili bilgi vereceğim ancak diğer iller için de aşağıda bilgi bulabileceksiniz.

Frigya’nın coğrafi olarak Afyon, Kütahya, Eskişehir ve Ankara illerine yayıldığını belirtmiştim, Frig Vadileri ise Afyon, Kütayha ve Eskişehir bölgesinde bulunuyor.

Frig Vadisi Afyonkarahisar Bölgesine Ulaşım

Afyon’dan Frig Vadilerine ulaşmak için birden fazla nokta yer alıyor.

• Ayazini: Afyon otogarından Ayazini Köyü’ne giden minibüslerle bu bölgeye ulaşmak mümkün.
• Göynüş Vadisi: Buraya özel araçla gitmek gerek.
• İhsaniye: Ayfon otogarından Döğer Kasabası’na giden minibüslerle bu bölgeye ulaşmak mümkün.

Frig Vadisi Kütahya Bölgesine Ulaşım

Kütahya il sınırında yer alan Frig Vadisi, Kütahya merkeze 3 km mesafeden başlayıp 55 km mesafeye kadar uzanıyormuş. Hattın tamamını yürüyerek geçebilir veya özel araçla istediğiniz bölümüne gidebilirsiniz.

Frig Vadisi Eskişehir Bölgesine Ulaşım

Frigya’nın en önemli eserlerinden Yazılıkaya Eskişehir il sınırlarında kalsa da Eskişehir merkeze oldukça uzak mesafede bulunuyor. Eskişehir otogarından minibüs ile bu bölgeye ulaşılabilir.

Size güzel bir haber vereyim. Yazılıkaya’ya ulaşımın kolaylaşması adına Eskişehir Belediyesi yakın zamanda Eskişehir merkezden Yazılıkaya Midas Şehri’ne otobüs seferleri başlatacak. Duyuruları Eskişehir Belediyesi’nin internet sitesinden takip edebilirsiniz.

Frig Yolu Rehber Kitapları ve Frig Yolu Mobil Uygulaması

Frig Yolu’nu kendiniz yürümek isterseniz detaylı hazırlanmış rehber kitap veya mobil uygulamayı kullanarak yürüyebilirsiniz.

• Hüseyin Sarı’nın yazdığı Frig Yolu kitabı, detaylı rota açıklamaları, tarihi eserlerin detaylı anlatımı ile tatmin edici bir rehber. Ayrıca Hüseyin Sarı, Frig Yolu’nun işaretlenme sürecinde de aktif yer almış.
• Bilge Umar‘ın Frigya kitabı detaylı tarih bilgisi içeren başka bir alternatif kitap.
• Ayrıca hem android hem de ios telefonlar için hazırlanmış olan “Frig Yolu Mobil Uygulaması” da kalacak yerlerden tarihi eserleri, rotalardan haritalara kadar pek çok malzeme sağlıyor.

Frigya Turları

Frigya bölgesine günü birlik, hafta sonu veya daha uzun süreli tur düzenleyen irili ufaklı firmalar var. Burayı özellikle trekking grupları veya doğa turizmi yapan firmaların tercih ettiğini belirtmekte fayda var. Trekking grupları ile gelmenin bir avantajı da bu bölgeye birden fazla kez aynı grup ile giderseniz, farklı rotalarını yürüme şansınız olur.

Benim Frig Yolu yürüyüşünde ilk rehberliğimi yapan kişi Murat Şen, bölgeyi iyi tanıyor bu nedenle eğer Frigya’ya seyahat planlıyorsanız kendisi ile iletişime geçebilirsiniz. Murat Şen, Frig Yolu Tanıtım Gönüllüsü olarak da bu bölgenin tanıtımına kendisini adamış, iletişime geçmek isterseniz; telefonu: +90 546 689 34 59

Frigya’da Nerede Kalınır? Frig Yolu Konaklama Önerileri

Frig bölgesine geldiğinizde hangi rotada nereleri göreceğinize göre konaklama seçenekleri değişiklik gösterir. Bu nedenle kendi tecrübeme istinaden size önerilerde bulunacağım.

• Eskişehir Belediyesi, Han Belediyesi ve Osmangazi Üniversitesi Turizm bölümü katkıları ile Yazılı ve Büyük Kayıhan köylerinde içinde ev pansiyonculuğu hizmetine başlamışlar. Büyük Kayıhan Köyü’nde Midas Taş Ev ve Yazılı Köyü’nde Frig Yazılıkaya Pansiyon şu an hizmet veren evler.
• Frig Yolu üzerinde yapılan turizme kazandırma çalışmaları sonucunda yol üzerindeki köy evleri pansiyon ve Frig Evi olarak belli yerlerde hizmet vermeye başlamış, gitmeden önce araştırarak hem bölge halkına maddi destek sağlamış hem de yerel bir konaklama deneyimi yaşamış olursunuz.
• Eğer Frig Yolu’nu kendiniz yürümek istiyorsanız, yol üzerinde yazıda adı geçen köyler, yol üzerinde su bulunan noktalarda kamp yapmanız mümkün. Güvenlik sorunu yok, doğa güzel, zemin uygun, neden olmasın 🙂
• Biz Afyon’a gitmişken nimetlerinden faydalanalım diyerek Gazlıgöl mevkiinde bulunan termal otellerden birinde konakladık. Bu bölgede yıldız yıldız termal oteller, pansiyonlar bulunuyor. Yerden fokur fokur termal su çıkıyor 🙂 Ancak bu bölgede konaklamak için ulaşım için özel araç tercih etmeniz gerekir.

Frigya Bölgesinde Ne Yenir?

Frigler’in kendilerine özgü bir yemek kültürleri olduğu biliniyor. Ancak bugün o yemekleri bulma imkanınız malesef yok (şimdilik). Bu bölgede hangi ilin olduğu bölüme gidiyorsanız o yöreye ait yemekleri bulmanız mümkün.

• Afyon’da sucuk, lokum, kaymak, hamur işleri özellikle haşhaşlı çörekler,
• Eskişehir’de Tatar yemekleri çibörek, hamur işleri, Yazılıkaya’da bir çeşit Çerkes böreği olan Hıçın,
• Kütahya’da da hamur işleri ön plana çıkıyor, börek, gözleme gibi…

Frigya beklentimin çok üstüne tarihi ve doğal güzellikler sunuyor. Yaz aylarında dahi yürüyüş için uygun olduğunu da hatırlatmakta fayda var.

Seyahatlerimi anlık takip etmek isterseniz instagram hesabıma göz atabilir, videolu içeriklerim için youtube kanalıma abone olabilirsiniz.