Evde Su Tasarrufu için Neler Yapılabilir? – Su Tüketimini Azaltmanın Yolları

Yaşlı dünyamız insanoğlunun insafsızca kaynaklarını tüketmesine dayanmakta zorlanıyor artık. Küresel ısınma, iklim değişiklikleri derken ciddi bir su krizi ile karşı karşıyayız. Bireysel olarak evde su tasarrufu yaparak alacağımız önlemlerde tatlı su kaynaklarının tükenme hızını yavaşlatma şansımız var. Evde su tüketimini azaltmak için yapacağım önerileri, sadece bugünkü susuzluk için kısa vadeli öneriler değil, hayatınız boyunca uygulayacağınız öneriler olarak değerlendirmenizi çok isterim.

Photo by Yoann Boyer on Unsplash

Doğal kaynaklarımızı verimli kullanmak, doğadan faydalanırken ona en az zarar düzeyde zarar vermek benim her zaman, her gün, her durumda gündemimde oluyor. Bu konudaki duyarlılığımı da sizlerle de paylaşmak, bu yazıda su tasarrufu özelinde kendi uyguladığım yöntemleri paylaşmak istedim.

Su Kaynakları ve Su Harcamaları Hakkında Kısa Kısa

Önce dünyadaki su kaynakları konusunda birkaç küçük bilgi vermek istiyorum. Yaşlı dünyamızdaki suyun;

• %97’si deniz suyu,
• % 2,1’i buzlar,
• %0,6’sı yer altı suyu,
• % 0,1’i göllerden, akarsulardan ve atmosferdeki su buharından oluşuyor.

Yani dünyamızdaki suyun sadece %3’ü tatlı ve temiz su kaynağı olarak kullanabileceğimiz durumda.

Bilim adamları diyor ki, 2030 yılında dünya nüfusunun %40’ının su sıkıntısı çekecek. Bu çok ciddi ve korkutucu bir oran. Bireysel olarak alacağımız önlemler su sıkıntısını önlemek için çok kritik.

Bir kişinin temel ihtiyaçları karşılamak için günde en az 75 litre suya ihtiyacı var. Ancak kişi başı bu rakam 350 litreye kadar çıkabiliyormuş. Musluğumuzdan bir dakikada akan su miktarı ortalama 10 litre imiş. Suyu ne kadar açık bırakırsanız o kadar suyu boşa harcadığınızı unutmayın. Kullandığınız su miktarını azaltmak veya artırmak ise sizin elinizde. Su tüketiminizi kontrol altına almak aynı zamanda su faturanızı da olumlu etkileyecek yani hane ekonominize de katkı sağlayacak.

National Geographic tarafından hazırlanmış olan 25 Litre belgeselini hala izlemediyseniz mutlaka izleyin. 25 Litre belgeseli; yaşanabilecek olası bir su kıtlığını gözler önüne sererken, bugün alabileceğimiz önlemlerle bu durumu nasıl değiştirebileceğimizi anlatıyor.

Günlük su harcamamızın %35’i banyo, %30’u tuvalet, %20’si çamaşır ve bulaşık yıkama, %10’u yemek pişirme ve içme suyu ve %5’i temizlik için kullanılıyor. Bu nedenle önerilerim de bu ağırlık ile paralel olacak.

Evde Su Tasarrufu için Neler Yapılabilir?

Photo by mrjn Photography on Unsplash

2020-2021 döneminde ülkemizdeki temiz su kaynakları son yılların en düşük seviyelerine inince, susuzluk yeniden hepimizin gündemine oturdu. Günlük su tüketimimizi azaltmanın, evde su tasarrufu sağlamanın pek çok yolu var. Ben de kendi uygulamadığım, daha çok pratik önerilerden oluşan önerilerimi aşağıda sıraladım.

Duş/Banyo Sıklığınızı Azaltın

Çevre Koruma Ajansı EPA (Environmental Protection Agency) verilerine göre bir kişi duşta ortalama 150 litre su harcıyormuş. Her gün duş alma alışkanlığınız varsa, veya sabah/akşam duş alma alışkanlığınız varsa bunun sıklığını azaltmakla başlayabilirsiniz. Eğer çok terleyen biri değilseniz, gün aşırı duş almak işinizi görecektir. Böylece duş başına 150 litre su tasarrufu sağlamış olacaksınız. Özellikle zamanımızın çoğunu evde geçirdiğimiz pandemi döneminde bu öneriyi uygulamak çok zor olmayacaktır.

Hala küvet doldurup içinde banyo yapan var mı bilmiyorum ama yapmayın. Tüm o küveti dolduran suyu harcamış olacaksınız.

Duş Sürenizi Kısaltın

Banyo yapmak yani kese yapmak ve birden fazla kez şampuanlanmak yerine duş almak da su tüketimini ciddi oranda azaltır. Kese yaparken veya sabunlanırken çeşmeyi açık bırakmak yerine kapatmak da su tasarrufu sağlayacaktır.

Duşa girdiğinizde eğer suyun ısınması için çeşmeyi açıp bekleyenlerdenseniz, çeşmenin altına bir kova koyarak akan temiz suyun boşa gitmesini önleyin. Bu su temiz olduğundan evdeki her türlü ihtiyacınız için kullanabilirsiniz.

Tasarruflu veya Sensörlü Duş ve Çeşme Başlıkları Kullanın

Bu öneri evinizdeki tüm su akan alanlar için geçerli bir öneri. Duş başlığı, banyo ve mutfak çeşmelerinin başlıkları tasarruflu başlıklar olursa kullandığınız su miktarında ciddi oranda (%25 civarı) azaldığı söyleniyor. Sensörlü başlıklar kullanmak da bir diğer seçenek olabilir, elinizi suyun altına soktuğunuzda çeşme akacak şekilde bir mekanizma da oluşturabilirsiniz.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi de hanelere tasarruflu musluk aparatı dağıtmaya başlayacağını duyurmuştu Aralık 2020’de. Su tüketimi yüksek olan hanelerden başlanacak. Siz belediyeyi beklemeden kendiniz değişikliğinizi yapabilirsiniz, biz yıllardır tasarruflu başlıklar kullanıyoruz.

Akıtan, Damlatan Çeşmeleriniz Varsa Acilen Tamir Ettirin

Atalarımız boşuna dememiş, damlaya damlaya göl olur diye. Akıtan, damlayan çeşmeleriniz, vanalarınız varsa mutlaka en kısa zamanda tamir ettirin. O damlayan sular bir gölün kurumasına sebep olabilir. Ayrıca boşa akan bu sular bütçenizde de bir delik açabilir.

Elinizi Yıkarken, Dişinizi Fırçalarken Çeşmeyi Açık Bırakmayın

Bu öneriyi yazarken inanın utanıyorum. Dünyada iklim krizinden, su krizinden, içme ve evlerde kullanılan suyun her geçen gün azaldığı konuşulurken hunharca şarıl şarıl su harcanmasını aklım almıyor. Dişinizi fırçalarken veya elinizi yıkarken suyun boşuna akmadığından emin olun. Özellikle pandemi döneminde ellerimizi normal zamana göre çok daha fazla yıkadığımızın farkındayım ancak bunu yaparken çeşmenin açık kalmasına gerek yok.

Bulaşık Yıkama Alışkanlıklarınızı Değiştirin

Bulaşık makinasını her çalıştırdığınızda ortalama 20 litre su harcamış oluyorsunuz. Bu nedenle bulaşık makinanız tam dolmadan çalıştırmayın.

• Bulaşık makinası ne çok su harcıyormuş diye düşünmeyin, zira elde bulaşık yıkadığınızda harcanan su miktarı çok daha fazla oluyor, bulaşıklarınızı elde değil makinada yıkamak sanıldığının aksine size hem su hem de deterjan tasarrufu sağlar.
• Bulaşık çıkarma konusuna gelirsek, zamanımızın çoğunu evde geçirdiğimiz bu günlerde bulaşık sayımızı artırmamaya çalışalım. Aynı su bardağını veya kahve bardağını tüm gün kullanabilirsiniz mesela, her defasında yeni bardak kullanmak bulaşık sayısını günde içtiğiniz su ve kahve miktarı kadar artırır. Tek bir kahve ve tek bir su bardağı ile günü geçirebilirsiniz.
• Yemeklerden sonra bulaşıklarınızı çeşme altında durulamak çok ciddi bir su israfı. Bulaşıklarınızı olabildiğince kullandığınız çatal, bıçak, kaşık ile temizleyin. Eğer sofrada kağıt peçete kullandıysanız kullanılmış peçeteler ile sıyırın. Bunlar dışında bulaşıklı hali ile makinanıza yerleştirebilirsiniz, bulaşık makinaları ve deterjanlar artık çok ilerledi, siz bulaşık da bıraksanız tertemiz çıkarıyor kapkacağınızı.
• Bir diğer konu ise makinanızın kısa programlarını kullanmak. Ben neredeyse bütün bulaşıklarımı kısa programda yıkıyorum ve bugüne kadar pislikten ölmedik. 3 saat bir makina neyi yıkar onu da aklım almıyor zaten. O yüzden bulaşık makinanızda eğer kısa program varsa mutlaka onu kullanın, yoksa bir sonraki bulaşık makinanızı alırken kısa programı olduğundan emin olun.

Çok sevdiğim bir arkadaşım bulaşık makinası yıkama yaparken içine bir litrelik şişe koymuş, bulaşık sonunda dolan şişedeki suyu temizlik amaçlı kullanabilmek için. Bunun gibi yaratıcı çözümleri sizler de bulabilirsiniz.

Çamaşır Yıkama Alışkanlıklarınızı da Değiştirin

Çamaşır makinanız her çalıştırmada yaklaşık 40 litre su harcıyor. Bu suyun her damlasının değerli olduğunu unutmayın.

• Az giyilen kıyafetlerinizi kısa programda yıkayın veya sadece durulayın. Çoğumuz bir kez giyip çıkardığımız kıyafetleri yıkıyoruz maalesef. Bir kez giydiğimiz bir tişört ne kadar kirlenmiş olabilir ki.
• Çamaşırlarınızı ne kadar soğuk su ile yıkarsanız o kadar az enerji ve dolayısıyla su harcamış olursunuz. Bu nedenle yüksek ısılar değil düşük ısılarda çamaşırlarınızı yıkayın.
• Bulaşık makinasında olduğu gibi çamaşır makinasını da tam dolmadan, boş halde çalıştırmayın. 3 parça da olsa 20 parça da olsa makinanız o 40 litreyi harcıyor. Tek seferde ne kadar çok parça yıkarsanız o kadar karlısınız.
• Kısa program, kısa program, kısa program… Şehir hayatında kıyafetlerimiz ne kadar kirleniyor olabilir ki? Giysilerimizin neredeyse tamamını kısa programlarda yıkıyorum 2-2.5 saat yerine 25-35 dakika arasında yıkanmış oluyor. Neredeyse 5 kat daha az su kullanmış oluyorum böylece.

Evdeki tüm beyaz eşyalarınızın enerji tasarruflu ve az su tüketen modeller olmasına özen gösterin.

Mutfaktaki Su Kullanım Alışkanlıklarınızı Değiştirin

Mutfak gün içinde farkında olarak veya olmayarak en çok su kullandığımız alanlardan biri. Mutfakta alacağımız küçük önlemlerin önemli farklar yaratabileceğini size göstermek için basit bir test yapmanızı istiyorum. Meyve veya sebze yıkarken lavabonuzun içine bir leğen veya kova koyun ve bu işlem sırasında ne kadar su harcadığınıza bir bakın. Harcadığınız bu su direkt pis su giderine karşılıyor ve bir daha kullanılamıyor. Özellikle içinde deterjan, sabun, yağlı atık gibi şeyler barındırmayan meyve sebze gibi yıkama sularını evinizdeki pek çok alanda tekrar kullanabilirsiniz. Temizlik suyu, çiçekleri sulama suyu, balkon yıkama suyu, tuvalet temizleme suyu gibi… Bu listeyi daha da uzatabiliriz.

Yumurtalarınızı suda değil, yumurta makinasında haşlayın. Çok küçük bir miktar gibi görünse de bizim gibi her gün yumurta haşlanan bir evde yaşıyorsanız her gün bir kap suyu kurtarmış olacaksınız. Eğer makinanız yoksa aynı yumurta suyunu birkaç gün kullanabilir, haşlanmış yumurtaları içinden aldıktan sonra sıcak su ihtiyacı duyduğunuz yerlerde kullanabilirsiniz.

Sebzeleri tencerede büyük miktarda su ile haşlamak yerine buharda pişirme yöntemlerini tercih edebilirsiniz. Haşlama suyunu koyarken her damlanın ne kadar kıymetli olduğunu unutmayın, en az ihtiyaç duyacağınız miktarda su ekleyin.

Gri Suyun Farkına Varın ve Yeniden Kullanın

Lavabo, banyo ve duşta kullandığımız suyun atık haline gri su diyoruz. Bu gri suyu kullanmanın farklı yolları var. Banyo ve mutfakta kullandığımız içinde deterjan, sabun artığı olan gri suyu tuvaletlerimizde, balkon ve araba yıkamada kullanabiliriz.

Sifon Suyunuzu Azaltın

Sifonu her çektiğinizde yaklaşık 6 litre su harcıyorsunuz. Bulaşık makinasının 20 litre harcadığını düşünürseniz ikisini kıyasladığınızda sifon çok fazla su harcıyor.

• Sifon suyunu azaltmanın ilk yolu tasarruflu, iki kademeli sifonlardan kullanmak. Ancak hali hazırda zaten bir sifon sisteminiz varsa ve değiştirmek istemiyorsanız sifon suyunun olduğu haznenin için pet şişe doldurup koyabilirsiniz. Böylece sifon her defasında tam olmayacak, pet şişenin kapladığı alan kadar az su harcayacak.
• Bir diğer yol ise az önce belirttiğim gri su veya yıkama sularını tuvaleti temizlemek için kullanmanız. Eğer banyonuzun yapısı müsait ise çamaşır veya bulaşık makinanızın su giderini burada harcayacak bir mekanizma kurabilirsiniz. Yoksa depoladığınız kullanılmış suyu tuvaletin temizliği için kullanabilirsiniz.
• Sifonunuzun su kaçırıp kaçırmadığını mutlaka kontrol edin. Evde en fazla su kaçağı ve arıza olan yerlerden biridir sifon ve her arızası boşa su harcanması demektir.
• Tuvalet kağıdı gibi malzemeleri klozete değil çöp kutusuna atın. Bu tarz malzemelerden kurtulmak için fazladan su kullanmak zorunda kalabilirsiniz.

Elektrik ve Giyim Tüketimini Azaltın

Üretilen her ürün, her enerji üretim sırasında su kullanıyor. Elektrikten kazağa kadar aklınıza gelen gelmeyen herşeyin üretim aşamasında suya ihtiyacı var. Bu nedenle tüm bunları ne kadar tasarruflu ve dikkatli kullanırsak su tüketiminin azaltılmasına katkıda bulunmuş oluyoruz. Elektrik kullanımınızı azaltmanız, gereksiz yanan lambaları söndürmeniz, paketli her türlü ürün kullanımını azaltmanız su tasarrufu için bir adım. Bir tek ben yapsam ne olur ki demeyin, herkes kendi evinde belli adımlar atsa toplamda çok ciddi bir fark yaratabiliriz.

Karbon Ayak İzinizi Azaltın

Karbon ayak izimizi azaltmak, araç kullanmak yerine yürümek veya bisiklete binmek gibi alternatif yöntemler de su tüketimini dolaylı olarak azaltan yöntemler. Yine de araç kullanıyorsanız arabanızı bol suyla yıkamak yerine silmek çok ciddi su tasarrufu sağlar. Biz hatta yağmur sonrası hazır araç nemli iken siliyoruz, çok daha kolay temizleniyor.

Karbon ayak izinizi azaltacak olan Elektrikli scooter nedir, nasıl kullanılır? yazıma da bir göz atın.

Çöplerinizi Ayrıştırın, Dönüştürün

Evde kolayca yapabileceğiniz bir diğer şey ise çöplerinizi ayrıştırmak. Evdeki çöplerinizi; kağıt, cam, plastik ve organik çöpler olarak ayrıştırıp kağıt, cam ve plastik çöplerinizi yakınlarınızda varsa kumbaralara yoksa muhtarlıklara bırakabilirsiniz.

Su Tasarrufu Konusunda Çevrenizi de Bilinçlendirdin

Çok fazla su kullandığını farkettiğiniz dostlarınız, iş arkadaşlarınız, komşularınız varsa kibarca onları da bilgilendirin. Yakın zamanda otoparkı ve evinin önündeki caddeyi foşur foşur yıkayan bir komşu ile karşılaşınca tüylerim diken diken olmuştu. Su tasarrufu konusunda farkındalık yaratmaya Bu yazıyı paylaşarak başlayabilirsiniz.