Birgi Gezilecek Yerler ve Birgi Köyü Gezi Rehberi

Bozdağ’ın eteklerine kurulmuş, yemyeşil bahçeleri, birbirinden güzel taş evleri ve tarihe iz bırakan geçmişi ile, bugün Ödemiş’in bir mahallesi olan Birgi Köyü, İzmir’in güneyine yaptığımız seyahatin duraklarından biri idi. Birgi gezilecek yerler, Birgi tarihi, Birgi’de konaklama, Birgi’de yeme içme ve çok daha fazlasını içeren Birgi gezi rehberi niteliğindeki yazıma hoş geldiniz!

Birgi Gezi Videosu

Birgi gezi videoma da mutlaka bir göz atın, videomu izleyip beğenmeyi ve kanalımı takip etmeyi de unutmayın.

Birgi’nin Tarihçesi

Birgi, M.Ö. 3000’lere dayanan geçmişi, Aydınoğulları’nın başkenti olması ve Kurtuluş Savaşı’nda ilk kurşunu atarak sivil hareketi başlatması ile tarihi olarak önemli bir yere sahiptir. Bugün İzmir’in Ödemiş ilçesine bağlı bir köy (artık mahalle) konumunda olmasına rağmen, düzgün şehirleşmesi ile de dikkat çekmektedir.

Lidya, Pers, Bergama Krallıklarının, Roma ve Bizans İmparatorluklarının egemenliğinde kalmış; sırasıyla Dioshieron, Pyrgion ve Christopolis isimlerini almıştır. Aydınoğulları’na başkentlik yapan Birgi, 1426’da tamamen Osmanlı egemenliğine girmiş.

Birgi tarihte önemli medeniyetlere ev sahipliği yaparken, önemli bilim adamları yetiştirmiş. İlk Türk denizcilerinden, Bizanslılar’ı İzmir’den çıkaran Aydınoğlu Umur Bey, Anadolu’nun ilk müslüman doktorlarından Celaleddin Hızır El Aydini ve İslam bilgini İmam-ı Birgivi bunların bazıları. Hepsinin anılarını Birgi içinde gezerken görmek mümkün.

Tarih boyunca ipek böcekçiliği ve ipek üretimi yapmış olan Birgi’de hemen meydana yakın büyükçe bir yöresel ürünler pazarı var ve ipek ürünlerini burada bulmanız mümkün. Şu an ipek böceği yetiştiren kimse yokmuş ne yazık ki, ipek dışarıdan alınıp burada işleniyormuş.

1996’da Birgi sit alanı ilan edilerek koruma altına alınmış. Anadolu’da gördüğüm en bakımlı eski şehirlerden biri burası. Binaların çoğunun ya tamamı ya da dışı restore edilmiş, restorasyonu devam eden binalar da var çok sayıda. 2012 yılında da UNESCO Dünya Kültür Mirası geçici listeye girmiş Birgi, kalıcı listeye girmesi için çalışmalar ise devam ediyormuş. Son derece turistik bir köy haline gelmiş olan Birgi, Unesco listesine girerse çok sayıda yabancı turisti de çekecektir, umarım çalışmalar sonuç verir en kısa zamanda.

Birgi’ye Nasıl Gidilir?

“Birgi’ye nasıl gidilir?” sorusunun cevabı için hangi yönden geldiğinize ve hangi aracı kullanacağınıza bakmamız lazım. Bu değişkenlere göre Birgi’ye ulaşım seçeneklerini aşağıda görebilirsiniz:

• İstanbul’dan kendi aracı ile gelenler için; Akhisar’ dan sonra Gölmarmara – Salihli – Bozdağ – Gölcük – Birgi rotası izlenebilir.
• Aydın istikametinden araçla gelenler için; Selçuk – Tire – Beydağ – Birgi rotası kullanılabilir.
• Bizim gibi İzmir’den veya Adnan Menderes Havaalanı tarafından aracınızla geliyorsanız; Torbalı – Ödemiş – yolu uzatarak Gölcük – Birgi rotasını izleyebilirsiniz.
• Kendi aracınızla gelmiyorsanız Ödemiş veya Salihli’ye otobüs ile ulaşarak, Ödemiş’ten minibüsler ile Birgi’ye ulaşabilirsiniz.

Birgi Gezilecek Yerler

Birgi’nin tarihçesi ve ulaşımını çözdüğümüze göre artık Birgi’yi gezmeye başlayabiliriz. Tarihi İpek Yolu üzerinde olan Birgi’de çok sayıda tarihi hamam, camii, medrese, çeşme bulunuyor. Bir kısmı restore edilmişken bir kısmı kurtarılmayı bekliyor.

Aşağıdaki harita Ödemiş Belediye tarafından hazırlanmış olan Birgi Gezilecek Yerler haritası. Birgi’de pek çok restoran, kafe veya görülecek yerde yer alan Birgi turizm rehberi kitapçıklarının arka kapağına ve köy meydanına bu haritayı yerleştirmişler.

Tarihi Birgi Evleri

Birgi, bütün sokaklarını yürüyerek gezebileceğiniz bir açık hava müzesi. Geleneksel Osmanlı mimarisini taşıyan pek çok ev ve konak Birgi sokaklarını süslüyor. Evler, killi topraktan üretilen kerpiç ve kiremit, bölgenin taşları ve yine bölgenin ağaçlarından temin edilen keresteler ile yapılmış. Zaten eskiden mimari o bölgenin coğrafi koşullarına göre şekillenirmiş, ağaç çoksa ağaç, taş çoksa taştan yapılırmış evler. Birgi’nin şansı hem orman hem de taş bulunabilmesi olmuş. Birgi’nin meşhur konaklarından aşağıda bahsedeceğim ama sokak aralarında gezip henüz meşhur olmamış, ev ve sokaklarını gezmek Birgi’nin en keyifli kısmı.

Aydınoğlu Meydanı

Biz gezmeye köy meydanından yani Aydınoğlı Meydanı’ndan başladık, siz de benzer bir rota takip edebilirsiniz. Meydan çevresinde tarihi köy kahvesi, İmam-ı Birgivi medresesi, Aydınoğlu Mehmey Bey Camii ve Sultan Şah türbesi yer alıyor.

Aydınoğlu Mehmet Bey Camii | Ulu Camii | Arslanlı Camii

1312 yılında yapılmış olan Aydınoğlu Mehmet Bey Camii, Ulu Camii veya Arslanlı Camii olarak da bilinir. Ahşap minberi kündekari denilen bir geçme tekniği ile yapılmıştır. Caminin güneydoğu köşesinde arkaik bir arslan heykeli bulunmasından dolayı Arslanlı Camii olarak da anılmaktadır. İslam sanatında yeri olmayan bu aslan heykelinin M.Ö. 1500 yılında Lidyalılardan kalma olduğu biliniyor. Bu mermer heykelin, yerden yaklaşık 2 buçuk metre yükseklikte konumlandırılarak, Aydınoğlu Beyliği’nin gücünü ve hükümdarı Mehmet Bey’in erkini sembolize ettiğini düşünülüyor. Bir rivayete göre; aslanın Osmanlı’ya muhalefet etmek için buraya yerleştirdiği söyleniyor.

Aydınoğulları Türbesi

Aydınoğlu Mehmet Bey, oğulları Gazi Umur Bey, İsa Bey ve Bahadır bey’in sandukalarının bulunduğu türbe 1334 yılında yapılmış.

İmam-ı Birgivi Medresesi

Sultan II.Selim’in hocası olan Birgili Ataullah Efendi tarafından yaptırılmış olan medrese burada müderrislik yapmış olan İmam-ı Birgivi adı ile anılıyor. Bugün medreseye giriş yok, dışarıdan bakabiliyorsunuz, zaten geriye çok küçük bir parçası kalmış.

Osmanlı Hamamı

15.yüzyıldan kalan meydana bakan bir de hamam var ancak hamam şu an oldukça bakımsız durumda, önündeki tabela olmasa orada bir hamam olduğunu keşfetmek biraz zor.

Gazi Umur Bey Anıtı

Umur Bey, tam adı ile Aydınoğlu Gazi Umur Bey, Aydınoğulları Beyliği’nin ikinci ve en ünlü beyidir. Denizci olarak büyük şöhret kazanmış bir Türk askeri ve devlet adamıdır. Şair Enverî tarafından “Düstûr-Nâme” adlı eserde hayatı destanlaştırılmış bir şekilde anlatılır. Umur Bey’in Fatih’ten önce gemileri karadan yürüttüğü ve Fatih’e ilham olduğu da söylenir. İzmir’i Bizans’ın elinden alan da Umur Bey oldu. Bu nedenle hem Birgi hem de Türk tarihinde çok önemli bir yere sahiptir.

Birgi meydanında Umur Bey anısına yapılmış yeni bir anıt bulunuyor. Bu anıtın olduğu yerden Birgi manzarası da güzel görünüyor.

Ümmü Sultan Şah Türbesi

Meydanın hemen aşağısında yolun ortasında diyebileceğimiz bir noktada Aydınoğlu Mehmet Bey’in kız kardeşi için yaptırdığı türbeyi göreceksiniz. Asıl adı Hanzade olan kızkardeş, Sultan Şah olarak anıldığından türbe de bu isimle anılıyor. Benim için ilginç olan ise, türbenin kapısındaki tabelada Fransızca olarak da türbe adının yazıyor olması.

Kerim Ağa Konağı

Umur Bey anıtının yanından aşağıya inen küçük sokaktan ilerlerseniz yıkılmaya yüz tutmuş Kerim Ağa konağı sizi karşılayacak. 18 veya 19. yüzyılda yapılmış konak, geleneksel Türk mimarisinin özgün örneklerinden biri. Dışarıdan dahi etkileyici görünen bina ne yazık ki yıkılma tehlikesi altında ve ziyarete açık değil.

Konağın yanındaki sokaktan yukarıya doğru çıkarsanız tipik Birgi evlerinden oluşan güzel bir sokak sizi karşılayacak. Tarihin arka sayfalarında dolaşıp U çizerek meydana geri dönebilirsiniz.

Sandıkoğlu Konağı

Kerim Ağa Konağı’nın biraz ilerisinde yer alan Sandıkoğlu Konağı 19.yüzyılda yapılmıştır. Sandıkoğulları’nın konağı iken bugün belediyeye aittir. Üst kattaki oda duvarlarındaki İstanbul manzarası ile dikkat çekmektedir. Ancak biz gittiğimizde burası da ziyarete kapalı idi.

Karaoğlu Camii

Sultan Şah Türbesi’nin önünde yer alan cadde Fatih Mehmet Bey Caddesi, Aydınoğlu Meydanı ile Cumhuriyet Meydanı arasında yer almaktadır. Bu cadde genişliği ve çevresindeki evlerin düzenlemesi ile Birgi’ye gelişmiş bir şehir havası katıyor. Cadde üzerinde pek çok kahvaltı mekanı, yöresel ürün satan tezgahlar da görmeniz mümkün.

Fatih Mehmet Bey caddesinden Karaoğlu Camii’ye doğru saparak ara sokaklardan Cumhuriyet Meydanı’na doğru inmenizi öneririm. Karaoğlu Sülalesi tarafından yaptırılmış olan camiinin bahçesindeki şadırvanı da görebilirsiniz.

Derviş Ağa Hamamı ve Medresesi

Derviş Ağa, çok fakir bir adammış. Bir gün rüyasında bir derviş gezmesini gitmesini öğütlemiş. Derviş Ağa kendini yollara vurmuş. Birgi’ye geldiğinde rüyasına aynı derviş girmiş ve burada kalmasını öğütlemiş. Birgi’ye yerleşen fakir bir gün rüyasında bu kez bir gömünün yerini öğrenmiş aynı dervişten. Kazdığında bir küp altın bulduğu rivayet ediliyor. Birgi’ye medrese, hamam ve camii yaptırarak bulduğu altınlar için Birgi’ye bir çeşit teşekkür etmiş.

Karaoğlu Camii’nden Birgi deresine doğru ilerlediğinizde Derviş Ağa Hamamı ve Medresesi’ni göreceksiniz. Her ikisi de restore edilmiş ve ziyarete açık binalar. Halk arasında Çukur Hamam ve Çukur Medrese olarak anılırlar.

Derviş Ağa Camii

Birgi Deresi kıyısında devam ettiğinizde Derviş Ağa Camii’ye ulaşırsınız. Derviş Ağa tarafından 1663’te yaptırılmış olan camii yakın zamanda restorasyon geçirmiş, Asma dalları ve üzümlü boya süslemeleri ile dikkat çekiyor.

Demirli Mağaza

Derviş Ağa Camii’nin bahçesinde erken dönem Osmanlı mağazacılığın ilk örneklerinden olan Demirli Mağaza bulunuyor. Halen Sem İpekçiliğin satış mağazası olarak hizmet veriyor. Osmanlı’dan bugüne mağaza olarak kullanılmaya devam ediyor olması açısından çok güzel bir örnek.

Küp Uçuranlar Kulesi

Demirli Mağaza’dan Cumhuriyet Meydanı’na doğru çıkarsanız Küp Uçuranlar Kulesi’ni göreceksiniz. Kule şu an restorasyonda olduğu için etrafı iskele ile kaplı. Birgi’ye adını veren (Pyrgion) Ortaçap’dan kalma bir gözetleme kulesi burası.

Çekül Çevre ve Kültür Evi

Birgi Cumhuriyet Meydanı’nda Çekül’ün bir binası var, ev bilgi amaçlı ziyaretlere açık.

Zeytinlik Parkı

Derviş Ağa Camii’den Birgi Deresi kıyısında ilerlediğinizde dere kıyısında geniş bir park bulacaksınız. Zeytinlik Parkı diye geçiyor burası. Burada piknik yapabilir, çayınızı kahvenizi içebilirsiniz. Sanırım yaz aylarında Birgi oldukça kalabalık oluyor, biz Kasım’da gittiğimizde park oldukça sakindi.

Birgi Deresi’den karşıya geçtiğinizde Birgi’nin diğer büyük caddesi olan Şehit Gürol Madan Caddesi’ne çıkacaksınız. Köy meydanından aşağıya doğru yürümüştük şimdi de dere kıyısından yukarıya doğru yürüyoruz.

Güdük Minare

Derenin karşısındaki yerlerden biri Güdük Minare; Aydınoğulları döneminde yapılmış olan camiiden geriye kalan minaresi. Dervişağa Camii’nin hizasından baktığınızda eski Birgi evleri ile birlikte güzel bir manzara veriyor. Minaresnin olduğu ara sokaklara çıkıp Birgi sokaklarında keşfinizi sürdürebilirsiniz.

Ödemiş Kadın Kooperatifi

Yukarıya doğru yürürken solda bir mağaza göreceksiniz. Birgi işi ipek ürünler ve çeşitli hediyelikleri bulabileceğiniz Ödemiş Kadın Kooperatifi tarafından işletilen bir yer burası. Giysiler, şallar, incik, boncuk, magnet gibi çeşitli Birgi hediyelikleri bulabilirsiniz burada.

Çakırağa Konağı

Birgi’de gezilecek yerler listesinin ilk sırasında yer alan ancak şu an ziyarete kapalı olan Çakırağa Konağı. Kapısında yıkılma tehlikesi nedeniyle ziyarete kapalı olduğuna dair bir bilgi var sadece, ne kadar süreceği, tekrar ne zaman açılacağını bilmiyoruz ne yazık ki.

18. yüzyılda bölgenin önemli tüccarlarından biri tarafından yaptırılmış bu konak. Tipik bir Birgi konağı olarak alt katı taş örgü, üst katı ise ahşaptan yapılmış. Barok ve rokoko tipi süslemeleri ile zenginliğini gösterirken odalardaki İstanbul ve İzmir’i anlatan duvar resimleri şehre bir özlem göstergesi değil midir?

Biz ancak dışarıdan görebildik tabii, kale duvarı gibi yüksek duvarları nedeniyle de birşey göremedik 🙁

Birgi Yöresel Ürünler Pazarı

Yeniden köy meydanına dönmeden önce son uğrayacağınız yer Yöresel Ürünler Pazarı. Yöre halkının kendi ürettiği oya işleri, hediyelik eşyalar, kestane, patates, üzüm gibi bölgeye ait ürünler bu pazarda ziyaretçiler ile buluşuyor.

İmam-ı Birgivi Türbesi

İslam bilim adımı İmam Birgivi’nin mezarının da bulunduğu Böken Mezarlığı’dır burası. Osmanlı döneminden kalmıştır.

Başta da söylemiştim, Birgi’de çok sayıda kültür varlığı bulunuyor. Yukarıdaki listede olmasa da köy içinde gezerken; Sübyan Mektebi, Koca Çeşme, Sasalı Hamamı, Hafsa Hatun Çeşmesi, Kale Medresesi gibi pek çok kalıntıyı görecek; şehrin çıkışında ise Su Kemeri’ni göreceksiniz.

Birgi’de Nerede Kalınır?

Konaklama konusuna çok fazla değinmiyordum ama çok soru geldiği için artık yazılarımda bu kısma biraz daha geniş yer veriyorum.

Birgi konaklama seçenekleri açısından benim beklentimin üstünde çıktı. Restore edilmiş eski taş konaklarda konaklayabileceğiniz gibi, daha ekonomik fiyatlara kalabileceğiniz pansiyonlar da var.

Birgi’de konaklama için tercih edebileceğiniz konakları aşağıda sıralamaya çalıştım. Hepsi merkeze yürüme mesafesinde, zaten Birgi’de herşey yürüme mesafesinde 🙂

• Saliha hanım Taş Konak Birgi Otel: Sanırım Birgi’de ilk hizmet vermeye başlayan butik otellerden biri bu imiş. Bizim gittiğimiz dönemde yer olmadığı için kalamadık.
• Kadılar Paşazade Konağı: Bizim de konakladığımız bu konak, Birgi’ye gelen ilk “kadı”nın kaldığı evmiş, o yüzden adı Kadılar.. şeklinde. Restore edilmiş, bahçesinde masaları da olan, tarihten kopup gelmiş konaklardan biri burası.

Kış döneminde gitmenin dezavantajı bu tarz taş evlerde odaların klima ile ısınması. Isındık sorun olmadı ama ilk odaya girdiğimizde oldukça soğuktu. Ayrıca sabah kahvaltısından da memnun kaldık. Kahvaltı için bahçede bir kış bahçesi yapmışlar ve içeride soba kurmuşlar. Sobada kızaran köy ekmeğinin tadı günümüzü şenlendirmeye yetti 🙂 Oda tiplerine göre fiyatlar değişiyordu, bizim kaldığımız oda+kahvaltı fiyatı 245 TL idi.

• Birgi Yeni Gelin Evi: Burası sanırım yeni açılmış. Bizim otelden farklı olarak merkezi ısıtma sistemi varmış, kış aylarında gidecek olanlar için avantaj olabilir.
• Birgi Ata Konağı: Büyükçe bir bahçesi olan yenilenmiş konaklardan biri de burası. Diğer konaklardan bir miktar daha pahalı idi, o yüzden burayı tercih etmedik.

Birgi Çınaraltı Pansiyon, İzzet Paşa Konağı, Cemile Sultan Butik Otel gibi başka seçenekler de mevcut. Birgi’ye gelmişken imkanınız varsa taş konaklardan birinde kalmak gerçekten güzel bir deneyim. Kalmasanız dahi bazıları dışarıdan kahvaltı için misafir kabul ediyor, o da bir alternatif olabilir. Bu arada Birgi’de her yerde kredi kartı geçiyor, otelleri de kart ile ödeyebiliyorsunuz.

Birgi’de Ne Yenir? Nerede Yenir?

Geldik en sevdiğimiz konuya 🙂 Birgi’de ne yenir, nerede yenir?

Öncelikle biz akşam saatlerinde Birgi’ye ulaştık. Bu nedenle hedefimiz akşam yemek yiyebileceğimiz, içkili de bir yer olması idi. Tam istediğimiz gibi bir yer bulduk. Birgi Ocakbaşı pek çok kişi tarafından önerilmişti. Zaten Birgi’ye gelen turistler de yakın çevreden akşam dışarı çıkanların da tercih ettiği bir yer olduğunu gördük gidince.

Hem yediğimiz mezelerden hem de etlerden çok memnun kaldık. Biz de gitmeyi düşünenlere tavsiye ederiz. Kişi başı 150TL gibi bir hesap ödedik.

Birgi’de kalınca fark ettik ki buraya gelenler genellikle kahvaltı için geliyor.

Yola çıkmadan önce sosyal medya takipçilerimden öneri istemiştim, hem onları hem de kendi deneyimlerimi sıralayacağım. Birgi’de yeme-içme için sosyal medyada önerilen yerler;

• Birgi Papaz Deresi Kafe
• Birgi Nar Deresi: kahvaltı veya kahve molası için tercih edilebilir
• Birgi Elif Hanım Konağı: kahvaltı için tercih edilebilir
• Aydınoğlu Meydanındaki Köy Kahvesi: çay, kahve molası ve meydandan gelip geçeni izlemek için çok güzel bir yer.

Kahvaltılık olarak otlu gözleme, bizim pişi dediğimiz, oralarda lokma da denen yağda kızarmış hamur çok tercih ediliyor. Ayrıca bu bölgede yapılan nohut ununda köy ekmekleri var, ben çok sevdim. Gittiğiniz yerde ısrarla isteyin.

Birgi Gezi Planı

Bizim Birgi rotamız Cumartesi sabah İzmir Adnan Menderes Havaalanı’na inmemiz ile başladı. Havaalanı’ndan kiraladığmız araçla; önce Torbalı’daki Key Museum’a uğradık. Sonra Ödemiş’e hem Cumartesi günleri kurulan pazarı görmeye hem de Ödemiş’i gezmek için uğradık. Ödemiş’ten Bozdağ’a doğru çıkıp Gölcük’te günü batırdık. Akşam hava karardığında Birgi’ye geldik. Akşam Birgi’de konaklayıp Pazar günü öğleden sonraya kadar yukarıda saydığım yerleri gezdik. Öğleden sonra hayalet köy Lübbey’e ulaştık. Lübbey yolu kötü olduğu için planladığımızdan çok daha uzun sürdü. Aslında öğleden sonra Tire’de de gezeriz diyorduk ama Tire’de sadece yemek yemek için vaktimiz kaldı. Pazar akşam da yine havaalanına geri döndük. Bu rotanın ideali;

1. gün > Torbalı Key Museum, Ödemiş gezilir akşam Birgi’ye gelinir.
2. gün > Birgi gezilir, Lübbey Köyü gezilir, güneş Gölcük’te batırılır ve havaalanına geri dönülür. Tire başka bir gezinin rotasına dahil edilir 😉

Umarım önerilerim işinize yarar. Hafta sonu gidip gezmek için ülkemizde çok fazla seçenek var. Bizim yukarıdaki rotamızın kişi başı maliyeti 670TL oldu. Neden olmasın.

Yolda kalın!

Yeni yazılarımdan haberdar olmak ve daha fazla fotoğraf, video için sosyal medya hesaplarımı takip etmeyi unutmayın! 

• Instagram: Cokokuyancokgezen
• Youtube: Cokokuyancokgezen